Program opieki nad zabytkami Gminy Stalowa Wola

W dniu 20 listopada 2014 r. Rada Miejska na ostatniej Sesji podjęła uchwałę w której przyjęto Program Opieki nad Zabytkami w Gminie Stalowa Wola. Celem Programu Opieki na Zabytkami Gminy Stalowa Wola jest stworzenie całościowej i wieloletniej strategii ochrony zabytków, znajdujących się na terenie gminy Stalowa Wola, realizowanej w cztero letnich cyklach, środkami optymalnymi, dostępnymi przez gminę, zarówno prawnymi (zapisy dotyczące ochrony zabytków w planach zagospodarowania przestrzennego)  jak też finansowymi (przeznaczenie części budżetu na ochronę zabytków). Program określa również kierunek podejmowanych przez gminę działań mających na celu szeroko pojętą ochronę dziedzictwa kulturowego.

Głównym celem Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Stalowa Wola jest wzmocnienie ochrony i opieki nad zabytkami, która jest istotną częścią dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytków w gminie przez włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, jak również uwzględnienie uwarunkowań ochrony dziedzictwa kulturowego łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej. Zasadne jest również zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania, wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego, podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami. Ważnym zadaniem jest również określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków eliminujących sytuacje konfliktowe związane z ich wykorzystaniem.

Zabytki rejestrowe nieruchome:

STALOWA WOLA- MIASTO

W granicach historycznych

I. kościół par. p.w. św. Floriana, drewn., ul. Floriańska, 1802, 1943, nr rej.: A-203 z 24.04.2007

II. dzwonnica, drewn., 1802, 1943, nr rej.: j.w.

III zbiorowe mogiły wojenne, w lesie na terenie miasta, 1943, nr rej.: 571/A z 27.12.1993

 

IV. budynek d. warsztatów szkolnych, ul. Hutnicza 17, 1952-53, nr rej.: A-1054 z 30.11.2012

 

V. Dom Gościnny Dyrekcji Zakładów Przemysłowych, ob. hotel, ul. Prymasa Wyszyńskiego 12, 1938-48, nr rej.: A-199 z 23.03.2007

Obecnie dom gościnny „Hutnik”

 

STALOWA WOLA- OSIEDLE ROZWADÓW

 

I. kościół p.w. MB Szkaplerznej, XIX/XX, nr rej.: A-523 z 22.04.1991

cmentarz kościelny nr rej.: j.w.

ogrodzenie z bramą, nr rej.: j.w.

 

II. zespół klasztorny kapucynów, nr rej.: A-562z 9.07.1949 iz 16.06.1977:

 

III. kościół p.w. Zwiastowania NMP, poł. XVIII-klasztor, 1772-ogród XVIII-XX

 

ogrodzenie, mur., XVIII- XIX

 

IV. kapliczka, ul. Rozwadowska 16, 2 poł. XVIII, nr rej.: A-864 z 20.02.2013

 

V.cmentarz par., ul. Klasztorna, XIX, nr rej.: A-622 z 24.05.1993

 

VI. cmentarz wojenny z I i II wojny światowej, obok cmentarza par., ul. Klasztorna, nr rej.: 393/A z 19.10.1989

 

VII. dom, ul. Dąbrowskiego 18, pocz. XXw.nr rej.: A-637 z 26.08.2011-

piwnica wolnostojąca, j.w.

 

VIII. d. zajazd, ul. Rozwadowska/ Ściegiennego, XVIII/XIX, nr rej.: A-658 z 23.09.2011

 

IX. kuźnia, ul. Rozwadowska 11, drewn., 1843, k. XIX, nr rej.: 275/A z 19.08.1983

X.dom, tzw. Zamek Lubomirskich, ul. Sandomierska 1, 2 poł. XVIII, nr rej.: A-15 z 24.01.2000

 

STALOWA WOLA OSIEDLE CHARZEWICE

I. założenia pałacowo-ogrodowe w Stalowej Woli-Charzewicach, w skład którego wchodzą: dworek, dom rządcy,d. elektrownia, d.spiżrnia, d.stajnie z mieszkaniem koniuszego i d. garaże, nr rej. 244/A z dn. 27.05.1986r.

II.Oficyna pałacowa w Stalowej woli-Charzewicach, nr rej.69/A z dn. 20.05.1977r.

OBIEKTY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW, LECZ WCIĄŻ NIE WIDNIEJĄCE W WYKAZIE Narodowego Instytutu Dziedzictwa (www.nid.pl)

I. Zakładowy Dom Kultury (obecnie Miejski Dom Kultury), ul 1 Sierpnia 9

II. Budynek Sądu Rejonowego w Stalowej Woli- Rozwadowie, ul. Rozwadowska 12

Zabytki ruchome:

Wpisane do rejestru zabytków.

                 Rejestr zabytków ruchomych prowadzony jest (podobnie jak rejestr zabytków nieruchomych) przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Do rejestru wpisuje się zabytek ruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek właściciela tego zabytku.

                Wojewódzki Konserwator Zabytków może wydać z urzędu decyzji o wpisie zabytku ruchomego do rejestru zabytków w przypadku uzasadnionej obawy zniszczenia lub nielegalnego wywiezienia zabytku za granicę. Do rejestru zabytków nie wpisuje się zabytku wpisanego do inwentarza muzealnego lub wchodzącego w skład narodowego zasobu bibliotecznego.

                Centralną ewidencję zabytków ruchomych prowadzi Narodowy Instytut Dziedzictwa w Warszawie.

                Wedle stanu obecnego na terenie gminy Stalowa Wola znajduje się 1 zespół zabytków ruchomych wpisanych do rejestru zabytków, na mocy decyzji w sprawie wpisania dobra kultury do rejestru zabytków. Owa decyzja ma następujący nr:

Decyzja B – 242 z 7 maja 2008 r.

                Wyposażenie kościoła i klasztoru Braci Mniejszych Kapucynów w Stalowej Woli –Rozwadowie (według załączonego do decyzji spisu, stanowiącego integralną część decyzji, obejmującego 40 obiektów znajdujących się w kościele i klasztorze).

 

W zbiorach muzealnych

                 Na terenie miasta Stalowa Wola  funkcjonuje Muzeum Regionalne zlokalizowane w dzielnicy Rozwadów, przy ul. Sandomierskiej 1. Muzeum powstało w odremontowanym na jego potrzeby budynku dawnego „zamku” Lubomirskich. Uroczyste otwarcie Muzeum miało miejsce w dniu 25 marca 2002 roku.

Głównymi celami Muzeum są:

- gromadzenie dóbr kultury i materiałów dokumentacyjnych z zakresu swojej działalności,

- inwentaryzowanie, katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych muzealiów i materiałów dokumentacyjnych,

- zabezpieczanie, konserwacja i przechowywanie zgromadzonych muzealiów,

- organizowanie i prowadzenie badań naukowych, prac wykopaliskowych,

- zabezpieczanie stanowisk archeologicznych oraz innych obiektów kultury materialnej,

- organizowanie wystaw stałych, czasowych i objazdowych,

- działalność edukacyjna,

- udostępnianie zbiorów dla celów naukowych i edukacyjnych,

- publikowanie katalogów, przewodników wystaw, wyników prowadzonych badań naukowych, archeologicznych oraz wydawnictw popularnonaukowych z zakresu swojej działalności,

- użyczanie muzealiów i przyjmowanie w depozyt dóbr kultury zgodnie z obowiązującymi przepisami,

- udzielanie informacji, porad i pomocy w zakresie objętym działalnością,

- zapewnienie właściwych warunków zwiedzania i korzystania ze zbiorów.

                Muzeum podzielone jest na działy tematyczne: archeologii, etnografii, historii i sztuki. Od początku swej działalności muzeum prowadzi badania archeologiczne, etnograficzne, historyczne. Na stronie internetowej Muzeum czytamy: W siedzibie Muzeum co roku eksponowanych jest kilkanaście wystaw, licznie odwiedzanych przez szkoły, dla których prowadzone są na wystawach lekcje muzealne, przybliżającE uczniom sztukę, historię, kulturę ludową, przyrodę i inne dziedziny, w sposób bezpośredni, w oparciu o ekspozycję, co stanowi atrakcyjne i istotne uzupełnienie nauki szkolnej, a także warsztaty etnograficzne i plastyczne oraz wycieczki z zakresu edukacji regionalnej. Centrum Edukacji Artystycznej działające w Muzeum realizuje nowatorski program edukacyjny „Dostępne Muzeum”, który poprzez likwidację barier architektonicznych i mentalnych umożliwia aktywny udział w odbiorze sztuki osobom z dysfunkcjami wzroku, słuchu i ruchu, a także niepełnosprawnym intelektualnie.

                Do najciekawszych eksponatów należą m. in.: bogaty wybór popielnic z cmentarzyska kultury łużyckiej w Pysznicy,  zbiór prac artysty malarza, pochodzącego z Rozwadowa – Alfonsa Karpińskiego, unikatowy zbiór strojów lasowiackich z okolic Tarnobrzega, Rozwadowa i Kolbuszowej czy zespół judaików.

Krajobraz kulturowy:

Krajobraz kulturowy powstaje przez przekształcenie środowiska naturalnego przez grupę lub kilka grup kulturowych. Krajobraz ten można rozumieć jako antropogenicznie (tzn. W wyniku działań ludzkich) ukształtowany fragment przestrzeni geograficznej powstały w wyniku zespolenia oddziaływań środowiskowych i kulturowych, tworzących specyficzną strukturę, objawiającą się regionalną odrębnością, postrzeganą jako swoistą fizjonomię.

W tym rozumieniu w Gminie Stalowa Wola występuje kilka krajobrazów kulturowych, znajdujących się w sferze zainteresowań GPOZ.

Krajobraz kulturowy osiedli COP-owskich:

Charakteryzuje się zabudową o prostej bryle  i oszczędnym detalu architektonicznym, najczęściej w postaci płytek klinkierowych w kolorze ciemnobrązowym, o szerokiej, białej fudze.   Budynki przykryte są płaskimi dachami, posiadają charakterystyczne rurowe barierki, oraz płaskie betonowe daszki w formie zadaszenia.

Krajobraz kulturowy Osiedla Rozwadów

Charakteryzuje się małomiasteczkową zabudową z różnych okresów, oraz rzutem typowym dla założeń historycznych. Posiada ciekawe i estetyczne otwarcia perspektywiczne na kościół MB. Szkaplerznej oraz  zespół klasztorny OO. Kapucynów.

Krajobraz kulturowy układów ruralistycznych na obszarach d.wsi Charzewice i Pławo

Posiada czytelny układ przestrzenny założenia wiejskiego oraz liczne przykłady historycznej architektury drewnianej, w tym zagrodowej.